Czym są oprawy ewakuacyjne?
Oprawy ewakuacyjne to specjalistyczne urządzenia oświetleniowe zaprojektowane w celu zapewnienia bezpieczeństwa w sytuacjach awaryjnych, takich jak pożar, awaria prądu czy inne zdarzenia zagrażające życiu lub zdrowiu. Ich głównym zadaniem jest umożliwienie szybkie i bezpieczne opuszczenie budynku przez użytkowników oraz wsparcie służb ratunkowych w działaniach ewakuacyjnych.
Oprawy te są wyposażone w specjalne źródła światła, które działają zarówno w normalnych warunkach, jak i w sytuacjach awaryjnych. Mogą być zasilane z własnych baterii, systemów centralnych lub kombinacji obu tych rozwiązań.
Do czego służą oprawy ewakuacyjne?
Główne zadania opraw ewakuacyjnych to:
- Oświetlenie dróg ewakuacyjnych – wskazanie bezpiecznej trasy ewakuacji, w tym schodów, korytarzy i wyjść.
- Oznaczenie wyjść ewakuacyjnych – wyraźne podkreślenie lokalizacji wyjść prowadących na zewnątrz budynku.
- Zapewnienie światła w strefach bezpieczeństwa – na przykład w punktach zbiorczych lub miejscach przeznaczonych do oczekiwania na pomoc.
- Umożliwienie bezpiecznego przerwania prac – w zakładach przemysłowych czy laboratoriach, gdzie procesy technologiczne mogą wymagać czasu na ich bezpieczne zatrzymanie.
Rodzaje opraw ewakuacyjnych
Na rynku dostępne są różne rodzaje opraw ewakuacyjnych, które można podzielić według ich zastosowania oraz sposobu działania:
1. Oprawy oświetlenia drogi ewakuacyjnej
Zapewniają wystarczający poziom oświetlenia, aby umożliwić bezpieczne poruszanie się wzdłuż dróg ewakuacyjnych.
2. Oprawy oświetlenia stref otwartych (antypaniczne)
Używane w dużych, otwartych przestrzeniach, takich jak hale magazynowe czy centra handlowe, aby zapobiec panice i wskazać drogę do wyjścia.
3. Oprawy oznaczające wyjścia ewakuacyjne
Wyposażone w piktogramy lub napisy, takie jak „EXIT”, zgodne z normami unijnymi i lokalnymi.
4. Oprawy oświetlenia awaryjnego stanowiska pracy
Stosowane w miejscach wymagających kontynuacji krytycznych procesów, np. w szpitalach czy serwerowniach.
Normy i przepisy dotyczące oświetlenia ewakuacyjnego (2024)
Od 2024 roku w Polsce obowiązują zaktualizowane normy dotyczące oświetlenia ewakuacyjnego, które uwzględniają wymogi Unii Europejskiej oraz międzynarodowe standardy. Najważniejsze z nich to:
PN-EN 1838:2024
Norma określa minimalne wymagania dotyczące natężenia światła na drogach ewakuacyjnych i w strefach otwartych:
- Minimalne natężenie światła na drodze ewakuacyjnej: 1 lux
- Natężenie światła w strefach otwartych: 0,5 lux
PN-EN 60598-2-22:2024
Dotyczy konstrukcji opraw ewakuacyjnych, w tym wymagań dla piktogramów, odporności na warunki zewnętrzne oraz niezawodności systemów zasilania awaryjnego.
Warunki techniczne budynków (WT 2024)
Wskazują, w jakich obiektach oświetlenie ewakuacyjne jest wymagane, np. w budynkach użyteczności publicznej, zakładach pracy, hotelach, szpitalach i obiektach handlowych o powierzchni powyżej 2000 m².
Kiedy wymagane jest oświetlenie ewakuacyjne?
Oświetlenie ewakuacyjne jest obowiązkowe w:
- Budynkach użyteczności publicznej:
- Szkoły, szpitale, hotele, obiekty sportowe, kina, teatry oraz inne miejsca, gdzie gromadzi się duża liczba osób.
- Obiekty takie muszą zapewniać odpowiednie oświetlenie ewakuacyjne na drogach wyjściowych oraz w miejscach przeznaczonych do oczekiwania na pomoc.
- Budynkach przemysłowych i magazynowych:
- W miejscach, gdzie brak oświetlenia mógłby prowadzić do niebezpieczeństwa dla zdrowia lub życia pracowników.
- Obiekty te często wymagają również specjalistycznych opraw oświetlenia awaryjnego przy maszynach i w punktach kontrolnych.
- Biurowcach i budynkach wielopiętrowych:
- W szczególności w budynkach wysokich (powyżej 25 metrów wysokości), gdzie konieczne jest oznaczenie dróg ewakuacyjnych oraz wyposażenie klatek schodowych w niezależne źródła światła.
- Centrach handlowych:
- Ze względu na dużą powierzchnię oraz liczebność odwiedzających, wymagane jest oświetlenie stref otwartych, korytarzy oraz parkingów podziemnych.
- Obiektach mieszkalnych:
- W budynkach wielorodzinnych, w szczególności w garażach podziemnych i na klatkach schodowych.
- Miejscach przechowywania substancji niebezpiecznych:
- Magazyny chemiczne, składy gazów, stacje paliw – tutaj oświetlenie ewakuacyjne musi zapewniać widoczność podczas sytuacji awaryjnych.
- Obiektach tymczasowych:
- Namioty wystawowe, hale targowe i inne konstrukcje tymczasowe przeznaczone do użytku publicznego.
Oprócz tych wymagań, przepisy mogą nakładać dodatkowe obowiązki w zależności od lokalnych uwarunkowań i specyfiki obiektu.
Montaż opraw ewakuacyjnych – gdzie i jak?
- Lokalizacja opraw - oprawy powinny być instalowane w kluczowych miejscach, takich jak:
- Skrzyżowania korytarzy.
- Nad drzwiami ewakuacyjnymi.
- Przy klatkach schodowych.
- W pobliżu punktów gaśniczych i alarmowych.
- W miejscach zbiorczych.
- Wysokość montażu - oprawy oznaczające powinny znajdować się na wysokości minimum 2 m, aby były dobrze widoczne. W przypadku oświetlenia dróg ewakuacyjnych zalecana wysokość wynosi 2-2,5 m.
- Podłączenie do systemu zasilania awaryjnego - oprawy ewakuacyjne muszą być podłączone do niezależnego źródła zasilania, np. baterii wbudowanych lub systemów centralnych.
- Kontrola i konserwacja - zgodnie z przepisami, systemy oświetlenia ewakuacyjnego powinny być regularnie testowane, a wyniki testów dokumentowane.
Podsumowanie
Oprawy ewakuacyjne to kluczowy element systemów bezpieczeństwa w budynkach. Ich prawidłowy dobór, instalacja oraz utrzymanie są niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia ludzi w sytuacjach awaryjnych. Wybór odpowiednich urządzeń powinien być oparty na obowiązujących normach i przepisach, a ich instalacja przeprowadzona przez wykwalifikowanych specjalistów.